Wieś położona 3 km na północny zachód od Niebylca nad niewielkim potokiem o takiej
samej nazwie. Tereny te przez wiele wieków znajdowały się na pograniczu polsko-ruskim, w
związku z czym zamieszkiwała je ludność pochodzenia zarówno polskiego, jak i ruskiego.
Dokładna data założenia wsi jest nieznana. Prawdopodobnie miało to miejsce w XVI w.
W owych czasach należała, podobnie jak Blizianka, do rodu Machowskich, który miał w tych
stronach wiele posiadłości. Pierwsza wzmianka źródłowa o Gwoździance pochodzi z 1581 r. Jej
nazwa pojawia się w owym roku w regestrze poborowym distriktu pilzneńskiego województwa
sandomierskiego. Właścicielem wsi był wówczas Jan Machowski. Gwoździanka miała wtedy
tylko dwa łany, żyło tu ośmiu kmieci, trzech zagrodników, komornik i trzech rzemieślników.
W II połowie XVIII w. Gwoździanka stała się własnością Stanisława Łempickiego, konfederata
barskiego, uczestnika powstania kościuszkowskiego, a przede wszystkim ówczesnego właściciela
Niebylca, który skupił w swych rękach również kilka sąsiednich wsi. W latach 1785–1787
miała tylko 36 domów, w których żyło 216 osób. Przeciętne uposażenie osiadłości (domów) w
ziemię wynosiło w tej wsi 9,7 morgi.
W roku 1865 w Gwoździance, w miejscu wcześniejszej wybudowano nową cerkiew pw. św.
św. Kosmy i Damiana, a na zachód od niej rozciągał się cmentarz. Administracyjnie Gwoździanka
należała najpierw do prawosławnej, później do greckokatolickiej parafii w Bliziance.
Właścicielem Gwoździanki był wówczas Henryk hrabia Ankwicz. W II połowie XIX w. wieś
wielokrotnie zmieniała właścicieli. Po hr. Ankwiczu stała się w 1872 r. własnością Schullera i
spółki, a potem majątek kupił dr Tytus Szczepański, notariusz strzyżowski. Był on właścicielem
wsi w 1890 r., chociaż jej niewielka część – Gwoździanka Grossówka – miała już nowego właściciela,
którym był Hersch M. Gross.
Gwoździanka, podobnie jak okoliczne wioski, na przestrzeni wieków narażona była na liczne
najazdy, wojny, pożary, a także epidemie. Ponieważ zabudowa wsi była drewniana, szczególnie
tragiczne w skutkach były pożary. Wiele zniszczeń przynosiły także wojny, które nawiedzały te
okolice w XVII w. i w I połowie XVIII w. Pamiątką po tych tragicznych wydarzeniach jest m.in.
stojąca w sąsiedniej Żarnowej kapliczka słupowa, postawiona według tradycji w miejscu, gdzie
pochowani zostali mieszczanie strzyżowscy zamordowani przez wojska Jerzego II Rakoczego
podczas najazdu.
W okresie międzywojennym w Gwoździance była jednoklasowa szkoła. Działało tu też Bractwo
św. Mikołaja. Ludność wsi wyznania greckokatolickiego nadal należała do parafii w Bliziance,
a rzymskokatolickiego do parafii w Niebylcu.
Na przestrzeni wieków liczba ludności Gwoździanki ciągle wzrastała: w 1581 r. żyło tutaj 15
osób; 1785 r. – 216; 1841 r. – 235; 1846 – 238; 1870 – 367; 1880 – 383; 1890 – 344 (250 greko110
katolików i 94 łacinników; 1930 r. – 428 (268 grekokatolików i 160 łacinników). Współcześnie
tendencja wzrostowa nie utrzymała się, wobec czego w 1983 r. zamieszkiwało tu 386 osób, w
1984 r. – 380, 1985 r. – 386, 1986 r. – 385, 1987 r. – 381, 1988 r. – 370, 1989 r. – 357, 1990 r.
– 345, 1991 r. – 338, 1992 r. – 336, 1994 r. – 338, 1995 r. – 340, 1996 r. – 337, 1997 r. – 330, 1998
r. - 337, 1999 r. – 328, 2000 r. – 329, 2001 r. – 331 osób.
Obecnie Gwoździanka zajmuje powierzchnię 345 ha i liczy 348 mieszkańców. Funkcjonuje
tutaj również szkoła podstawowa oraz kościół dojazdowy pw. św. Kosmy i Damiana, kościoła
parafialnego z Niebylca.


Wyświetl większą mapę